ในช่วงนี้ที่เป็นปลายฝนต้นหนาว อากาศเปลี่ยนแปลงบ่อย ทำให้เกิดการอับชื้นบริเวณจุดซ่อนเร้นได้ง่าย ทำให้เภสัชพบเคสลูกค้าที่เข้ามาปรึกษาเรื่องที่มีอาการคันบริเวณช่องคลอดบ่อยมากค่ะ แต่ที่น่าตกใจคือ พอถามว่ามีตกขาวไหม หลายๆเคสจะบอกว่า ไม่มีค่ะ เพราะสูงอายุแล้ว อายุ 50 บ้าง 60 บ้าง แก่แล้วจะมีตกขาวได้ยังไง
ซึ่งเป็นเรื่องที่่ทำให้ต้องอธิบายกันยาวเลยว่า ความอับชื้นทำให้เกิดตกขาวจากเชื้อราได้นะคะ ซึ่งทำให้มีอาการคันช่องคลอด อาจพบก้อนขาวๆคล้ายนมบูดได้ หรืออาจเกิดจากช่องคลอดอักเสบ เนื่องจากผู้สูงอายุจะมีระดับฮอร์โมนเพศหญิงลดลงมาก จึงส่งผลให้เกิดภาวะแห้งบริเวณช่องคลอด จึงส่งผลเกิดอาการตกขาว ซึ่งรักษาโดยการให้เจลทา เพื่อป้องกันการแห้ง หรือเป็นยาสอดเพื่อรักษา
อาการตกขาวโดยทั่วไป
1. ตกขาวปกติ (มีสีใสหรือสีขาวบ้างเล็กน้อย ไม่มีกลิ่น) เป็นสิ่งคัดหลั่งที่สร้างมาจากอวัยวะในอุ้งเชิงกรานของผู้หญิงไม่ว่าจะเป็นจากช่องคลอด ผนังช่องคลอด ปากมดลูก มีหน้าที่ เช่น ช่วยคงความชุ่มชื้นให้กับช่องคลอด ช่วยหล่อลื่นช่องคลอด ช่วยปรับสภาพความเป็นกรดด่างในช่องคลอดให้สมดุล ช่วยขับสิ่งแปลกปลอม และฆ่าเชื้อโรคที่เข้าไปในช่องคลอด
2.ตกขาวที่ไม่ปกติ เช่น มีกลิ่นเหม็นคาว สีเปลี่ยนไป หรืออาการร่วมอื่นๆ เช่น คัน มีไข้ ปวดท้อง แสบร้อนบริเวณช่องคลอด เป็นต้น ซึ่งหากมีอาการตกขาวที่ผิดปกติควรรีบปรึกษาแพทย์ หรือเภสัชกร เพื่อรักษาให้ถูกวิธี โดยอาการผิดปกติอาจแบ่งคร่าว ๆ ได้ดังนี้
- 2.1 ตกขาวสีเขียวหรือสีเทา มีกลิ่นเหม็นคาวปลา มักเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย หรือเชื้อที่ติดต่อทางเพศสัมพันธ์ เช่น หนองใน
- 2.2 ตกขาวสีขาวขุ่น มักมีอาการคัน หรือแสบแสบร้อนบริเวณช่องคลอดร่วมด้วย มักเกิดจากเชื้อรา หรือการรับประทานยาปฏิชีวนะติดต่อกันเป็นเวลานาน หรือบางคนเกิดจากการทานอาหารทะเล และมักพบในผู้ป่วยเบาหวาน
- 2.3 ตกขาวสีน้ำตาล หรือตกขาวที่มีเลือดปน มีฟอง มีกลิ่นเหม็นอับ ปัสสาวะมีอาการแสบคัน อาการเช่นนี้ค่อนข้างน่าเป็นห่วงควรรีบพบแพทย์ เพราะมีโอกาสเป็นเนื้องอกหรือมะเร็งปากมดลูก
- 2.4 ตกขาวสีเหลือง เกิดจากติดเชื้อพยาธิในช่องคลอด มักมีสีเหลืองแต่ไม่ข้นมาก บางครั้งมีฟอง มีอาการคัน และมีกลิ่นเหม็นเปรี้ยว ส่วนใหญ่เกิดจากโรคติดต่อจากเพศสัมพันธ์หรือจากสิ่งแปลกปลอมเข้าไปในช่องคลอด เช่น ผ้าอนามัยแบบสอด หรืออุปกรณ์ทางเพศ เป็นต้น
ตกขาวในวัยทอง
อย่างที่ทุกคนทราบดี เมื่ออายุเพิ่มมากขึ้นร่างกายสร้างฮอร์โมนเพศหญิง(เอสโตรเจน)ลดลง ทำให้สมดุลของระบบนิเวศในช่องคลอดเสียไป เนื่องจาก PH ในช่องคลอดหญิงวัยทองเป็นด่างเพิ่มขึ้น PHมากกว่า 4.5 ทำให้เสียการป้องกันเชื้อแบคทีเรียและราตามธรรมชาติซึงโดยปกติช่องคลอดจะมีความเป็นกรด (PH 3.8-4.5)
ปัญหาที่พบตามมาเมื่อขาดฮอร์โมนเอสโตเจน คือ เกิดตกขาวที่มีกลิ่น จากการติดเชื้อจุลินทรีย์ก่อโรคอื่นๆ ที่ชอบด่าง โดยเฉพาะเชื้อจุลินทรีย์ที่ไม่ชอบออกซิเจน (anaerobe bacteria) ตกขาวจะมีสี กลิ่นเหมือนอาหารทะเลบูดเน่า และอาจทำให้กระเพาะปัสสาวะอักเสบ ติดเชื้อได้ง่าย จากการที่ช่องคลอดเป็นด่างจึงไม่ช่วยป้องกันเชื้อโรค จึงง่ายต่อการลุกลามเข้าสู่ท่อปัสสาวะ
วิธีการดูแลตนเอง
- ดื่มน้ำให้มาก ทำให้เซลล์ร่างกายชุ่มชื้น
- ลดความเครียดทั้งทางกายและจิตใจ
- ทาน โพรไบโอติกส์ เช่น กิมจิ นัทโตะ แอปเปิ้ลไซเดอร์เวนิกา ข้าวหมาก เพราะสมดุลในทางเดินอาหารมีผลต่อในช่องคลอด
- งดสูบบุหรี่ ซึ่งสำคัญมากต่อสุขภาพโดยรวม
- รักษาความสะอาดไม่ให้อับชื้น
- ใช้ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดจุดซ่อนเร้นโดยเฉพาะ เพื่อให้ค่า PH สมดุล และลดการติดเชื้อจุลินทรีย์ก่อโรคต่างๆ
- ในบางรายที่เป็นบ่อย สามารถใช้ผลิตภัณฑ์ที่เพิ่มความชุ่มชื้นหรือรักษาสมดุลในช่องคลอดได้ โดยสามารถปรึกษาแพทย์และเภสัชกรก่อนใช้
เอกสารอ้างอิง
- รามาแชนแนล. ตกขาว ภาวะที่คุณผู้หญิงไม่ควรมองข้าม. [Internet]. Available from : https://www.rama.mahidol.ac.th/ramachannel/article/ตกขาว/
- นพ. สุรเชษฐ์ อภินิลบงกช. ตกขาวแบบไหน ไม่ธรรมดา. [Internet]. Available from : https://www.samitivejhospitals.com/th/article/detail/ตกขาวแบบไหน-ไม่ธรรมดา
- พญ.พุธชาต ล้ำเลิศกิตติกุล โรงพยาบาลพญาไทย. ช่องคลอดแห้งปัญหาใหญ่ของหญิงวัยทอง. https://www.phyathai.com/article_detail/3494/th/ช่องคลอดแห้งปัญหาใหญ่ของหญิงวัยทอง