Phosphatidylserine คืออะไร?
Phosphatidylserine (PS) เป็นสารกลุ่มฟอสโฟลิปิด (Phospholipid) ซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญของเยื่อหุ้มเซลล์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเซลล์สมอง พบได้มากในเซลล์ประสาท มีบทบาทสำคัญในการทำงานของระบบประสาทส่วนกลาง รวมถึงการส่งสัญญาณระหว่างเซลล์สมอง
Phosphatidylserine มีความสำคัญต่อกระบวนการต่างๆ ในสมอง เช่น การควบคุมสมดุลของสารสื่อประสาทที่เกี่ยวข้องกับการเรียนรู้และจดจำ ช่วยรักษาโครงสร้างของเยื่อหุ้มเซลล์ของสมองไม่ให้ถูกทำลาย ช่วยเพิ่มการส่งสัญญาณกระแสประสาท ลดความผิดปกติของการเกิด tau protein ที่เกี่ยวข้องกับการเกิดโรคอัลไซเมอร์ ลดการเกิดภาวะ apoptosis ของเซลล์สมอง ลดการเกิด neuroinflammation ที่ทำให้สมองเสื่อม เพิ่มการหลั่งฮอร์โมน เป็นต้น
ประโยชน์ของ Phosphatidylserine ต่อสมอง
1. ช่วยลดภาวะสมองเสื่อมและอัลไซเมอร์ เพิ่มประสิทธิภาพความจำและการเรียนรู้
มีงานวิจัยพบว่า Phosphatidylserine ช่วยชะลอความเสื่อมของสมองในผู้ป่วยอัลไซเมอร์และภาวะสมองเสื่อมจากอายุที่เพิ่มขึ้น โดยการเพิ่มสารสื่อประสาท เช่น อะซิติลโคลีน (Acetylcholine) และโดปามีน (Dopamine) ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการทำงานของสมอง และการจดจำ และช่วยลดภาวะ lipid peroxidation ทำให้ลดการทำลายของเซลล์สมองจากอนุมูลอิสระ
2. ช่วยลดความเครียด เพิ่มความทนทานต่อสภาวะความเครียด
Phosphatidylserine มีบทบาทในการควบคุมระดับคอร์ติซอล (Cortisol) ซึ่งเป็นฮอร์โมนความเครียดในร่างกายช่วยลดอาการของภาวะซึมเศร้าและความวิตกกังวลได้ โดยเฉพาะในผู้ที่เผชิญกับภาวะเครียดเรื้อรัง
มีงานวิจัยพบว่าการทำงานของเอนไซม์อะไมเลส (Amylase enzyme) ในน้ำลายของผู้เข้าร่วมการทดลองลดลงหลังจากรับประทาน Phosphatidylserine ภายใน 3 สัปดาห์ ซึ่งเอนไซม์อะไมเลส จะสูงขึ้นเมื่ออยู่ในสภาวะความเครียด
3. ส่งเสริมการทำงานของระบบประสาท
Phosphatidylserine เป็นองค์ประกอบสำคัญของเยื่อหุ้มเซลล์สมอง และช่วยเสริมสร้างการทำงานของเซลล์ประสาท การเสริมสารนี้อาจช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการสื่อสารของระบบประสาท ทำให้สมองทำงานได้มีประสิทธิภาพมากขึ้น
4. ช่วยเพิ่มสมรรถภาพทางกายและลดความเหนื่อยล้า
มีการศึกษาที่พบว่า Phosphatidylserine อาจช่วยลดความเมื่อยล้าและเพิ่มความทนทานของร่างกายในระหว่างการออกกำลังกาย นอกจากนี้ยังช่วยลดอาการล้าของสมองหลังจากการทำงานหนักหรือการใช้สมองอย่างต่อเนื่อง
Phosphatidylserine Vs Phosphatidylcholine
Phosphatidylserine (PS) และ Phosphatidylcholine (PC) เป็นฟอสโฟลิปิดที่มีบทบาทสำคัญในโครงสร้างและการทำงานของเซลล์ แม้ว่าทั้งสองชนิดจะเป็นส่วนประกอบของเยื่อหุ้มเซลล์และมีคุณสมบัติทางชีวภาพที่คล้ายคลึงกัน แต่ก็มีความแตกต่างในแง่ของโครงสร้าง หน้าที่ และประโยชน์ต่อสุขภาพ
Phosphatidylserine(PS)
- เกี่ยวข้องกับสมองและระบบประสาท: เป็นองค์ประกอบของเยื่อหุ้มเซลล์สมอง ช่วยส่งเสริมการทำงานของเซลล์ประสาท
- ช่วยเพิ่มความจำและการเรียนรู้
- ลดระดับคอร์ติซอล: ที่เป็นฮอร์โมนความเครียด มีบทบาทในการลดความเครียดและภาวะซึมเศร้า
- ช่วยในการส่งสัญญาณประสาท
Phosphatidylcholine(PC)
- เป็นโครงสร้างของเยื่อหุ้มเซลล์: เป็นองค์ประกอบหลักของเยื่อหุ้มเซลล์ทุกชนิดในร่างกาย และช่วยรักษาความสมบูรณ์ของเซลล์
- เกี่ยวข้องกับการทำงานของตับ: มีบทบาทสำคัญในการสลายไขมันในตับ ป้องกันไขมันพอกตับ (Non-Alcoholic Fatty Liver Disease, NAFLD)
- ช่วยในกระบวนการเผาผลาญและขนส่งไขมัน
| ประโยชน์ | Phosphatidylserine (PS) | Phosphatidylcholine (PC) |
| ช่วยเพิ่มความจำและการเรียนรู้ | ✅ | ✅ |
| ช่วยลดความเครียดและซึมเศร้า | ✅ | ❌ |
| ช่วยบำรุงเซลล์สมอง | ✅ | ✅ |
| ป้องกันโรคอัลไซเมอร์ | ✅ | ✅ |
| ช่วยรักษาไขมันพอกตับ | ❌ | ✅ |
| ช่วยสร้างสารสื่อประสาท | ✅ กระตุ้นการทำงานของสมอง | ✅ เป็นสารตั้งต้นของอะซิติลโคลีน |
| ช่วยซ่อมแซมเซลล์และเยื่อหุ้มเซลล์ | ✅ โดยเฉพาะเซลล์ประสาท | ✅ ทุกเซลล์ในร่างกาย |
แหล่งอาหารที่อุดมด้วย Phosphatidylserine
Phosphatidylserine พบได้ในอาหารที่มีไขมันสูงเป็นหลัก โดยแหล่งอาหารที่มีปริมาณ Phosphatidylserine สูง ได้แก่
- ปลาทะเล เช่น ปลาแซลมอน ปลาแมคเคอเรล
- เครื่องในสัตว์ เช่น สมองและตับ
- ถั่วเหลือง และผลิตภัณฑ์จากถั่วเหลือง เช่น เต้าหู้และนมถั่วเหลือง
- เมล็ดพืช เช่น เมล็ดทานตะวันและวอลนัท
- ไข่แดง
อย่างไรก็ตาม ปริมาณ Phosphatidylserine ในอาหารอาจไม่เพียงพอสำหรับการเสริมสร้างสุขภาพสมองในบางกรณี ดังนั้นการเสริม Phosphatidylserine สามารถใช้เป็นตัวช่วยในการเสริมสร้างการทำงานของสมอง
ปริมาณที่แนะนำและข้อควรระวัง
ปริมาณ Phosphatidylserine ที่แนะนำโดยทั่วไปอยู่ที่ 100–300 มิลลิกรัมต่อวัน ขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์ในการรับประทานและสภาพร่างกายของแต่ละบุคคล อย่างไรก็ตาม การใช้ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญ
- Alzheimer’s dementia 300 mg/day
- Memory loss with age 300mg/day
- Depression 300 mg/day
สำหรับข้อควรระวัง มีบางรายงานระบุว่าการใช้ Phosphatidylserine ในปริมาณสูงอาจทำให้เกิดผลข้างเคียง เช่น ท้องเสีย นอนไม่หลับ หรือปวดศีรษะ โดยเฉพาะในผู้ที่มีความไวต่อสารนี้ นอกจากนี้ผู้ที่รับประทานยาต้านการแข็งตัวของเลือดหรือยาต้านอักเสบบางชนิดควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ผลิตภัณฑ์เสริม Phosphatidylserine
เอกสารอ้างอิง
- NOF Corporation. Phosphatidylserine (PS): Mechanism of Action [Internet]. [cited 2025 Mar 28]. Available from: https://www.nof.co.jp/contents/english/business/food/special/ps/con04.html
- Bangkok International Hospital. สมองล้าอย่ารอให้เสื่อม [อินเทอร์เน็ต]. [เข้าถึงเมื่อ 28 มี.ค. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://www.bangkokinternationalhospital.com/th/health-articles/disease-treatment/brain-fog-syndromeBangkok International Hospital
- Pobpad. โคลีน (Choline) ช่วยเรื่องอะไรบ้าง และแหล่งอาหารที่หาได้ง่าย [อินเทอร์เน็ต]. [เข้าถึงเมื่อ 28 มี.ค. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://www.pobpad.com/โคลีน-choline-ช่วยเรื่องอะไรบ้าง-และแหล่งอาหารที่หาได้ง่ายPobpad