อาการ Long COVID
คือ ภาวะหลังการติดเชื้อโควิด จากงานวิจัยของหลายประเทศพบอุบัติการณ์ของการเกิดภาวะนี้ 32%-96% ที่ 90 วันหลังการติดเชื้อ ซึ่งแสดงในแต่ละระบบที่แตกต่างกันไป
ในส่วนของระบบประสาท มักพบอาการปวดศีรษะ มึนศีรษะ นอนไม่หลับ ภาวะเครียด อาการซึมเศร้ากลุ่มอาการย้ำคิดย้ำทำ และภาวะวิตกกังวล (Anxiety) ภาวะสมองล้า (Brain Fog) ภาวะหลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตัน มีอาการอ่อนแรงหรือชาแขนขาข้างใดข้างหนึ่ง หน้าเบี้ยว พูดไม่ได้หรือพูดไม่ชัด เป็นต้นเป็น
อาการที่พบได้เยอะอย่างหนึ่งคือ “ภาวะสมองล้า (brain fog)” เป็นภาวะที่สมองมีการทำงานลดลง ซึ่งจะเกิดขึ้นเมื่อเชื้อไวรัสโคโรนาขึ้นไปโจมตีเซลล์สมองบางชนิดโดยตรง และขัดขวางการไหลเวียนของโลหิตไปยังเนื้อเยื่อสมอง ทำให้เกิดอาการทางระบบประสาทที่ส่งผลต่อสมองโดยส่งผลให้การคิดและตัดสินใจช้าลง การวางแผนและแก้ปัญหาลดลง สมาธิ(Attention)ลดลง มีอาการหลงๆลืมๆ บางคนอาจเป็นมากจนส่งผลให้ลืมความจำระยะสั้น หรือทำให้ไม่สามารถทำงานที่เคยทำเป็นประจำได้ หรือไม่สามารถรับมือกับหลายๆ สถานการณ์ได้พร้อมกัน
เมื่อมีอาการต้องทำอย่างไร
ภาวะนี้สามารถฟื้นฟูให้การทำงานของสมองกลับคืนสู่ภาวะปกติได้ เมื่อเวลาผ่านไป โดยมีคำแนะนำดังนี้
- รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่
- ออกกำลังกายสม่ำเสมออย่างน้อยสัปดาห์ละ 2 ครั้ง ครั้งละ 30 นาที
- นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ วันละ 7-8 ชั่วโมง
- ทำกิจกรรมที่มีส่วนในการกระตุ้นสมอง หรือ งานอดิเรกที่สร้างความผ่อนคลาย
- บริหารจัดการความเครียดของตนเอง และเลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ต่อสมอง
- ควรเข้ารับการตรวจสุขภาพร่างกายหลังจากหายป่วย
- หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์
สารอาหารบำรุงสมอง
- น้ำมันปลา (Fish Oil) ประกอบด้วย ดีเอชเอ (DHA) ซึ่งมีมากในปลาชนิดต่าง ๆ เช่น ปลาแซลมอน ปลาทูน่า ปลาแมคเคอเรล ปลาซาร์ดีน ช่วยป้องกันโรคเสื่อมต่าง ๆ มีความสำคัญทั้งด้านความจำของสมอง ทักษะการทำงานด้านการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อและเส้นประสาท (Motor Skill) และระบบการมองเห็นของจอประสาทตา (Retina) เป็นต้น
- สารสกัดจากแปะก๊วย (Ginkgo Biloba Extract) ช่วยในการทำงานของระบบไหลเวียนเลือดให้ไปเลี้ยงสมองและส่วนต่าง ๆ ของร่างกายให้ดีขึ้น
- ธีอะนีน (L – Theanine) เพิ่มสารซีโรโทนิน (Serotonin), โดพามีน (Dopamine) และกาบา (GABA) ทำให้เกิดความผ่อนคลาย (Relaxation) และลดความเครียดได้ เสริมให้จิตใจสงบ มีสมาธิมากขึ้น ไม่หงุดหงิดง่าย ช่วยให้ลำดับความคิดเป็นระบบระเบียบมากขึ้น ประสิทธิภาพในการทำงานดีขึ้น
- ฟอสฟาติดิลซีรีน (Phosphatidylserine) ไขมันชนิดหนึ่ง ซึ่งเป็นส่วนประกอบหลักของเยื่อหุ้มเซลล์ประสาทใน กระตุ้นการทำงานของสมองของเอนไซม์ต่าง ๆ สารสื่อประสาท และอาจช่วยปรับปรุงความทรงจำ เพิ่มทักษะการเรียนรู้ได้ในทุกช่วงวัย ลดอาการของโรคสมาธิสั้น (ADHD) ลดความเครียด ลดความอ่อนล้าของสมอง ให้เกิดความสมดุลทางอารมณ์ โดยกระบวนการผลิตสารชนิดนี้จะลดลงเรื่อย ๆ เมื่ออายุมากขึ้น
- ซอยเลซิทิน (Soy Lecithin) มี Phosphaticylcholine ให้สารโคลีน ช่วยให้ความจำและความสามารถในการเรียนรู้ดีขึ้น การทำงานของตับมีประสิทธิภาพมากขึ้น ช่วยลดการอุดตันของถุงน้ำดี (Gall Stones)
- แอลคาร์นิทีน แอลทาร์เทรต (L-Carnitine L-Tartrate) มีบทบาทสำคัญในส่วนของการผลิตอะซิติลโคลีน (Acetylcholine) สารเคมีในสมองที่ทำหน้าที่รับส่งสัญญาณระหว่างเซลล์ประสาทในสมอง ช่วยแก้ไขปัญหาเกี่ยวกับสมอง และเซลล์ประสาท
- วิตามินบี (Vitamin B Complex) มีความเกี่ยวข้องกับการทำงานของเอนไซม์ต่าง ๆ ในร่างกาย ช่วยในการผลิตกรดอะมิโน เสริมสร้างร่างกายที่สึกหรอ ช่วยรักษาสมดุลของระบบต่าง ๆ
เอกสารอ้างอิง
- ราชวิทยาลัยจุฬาภรณ์. โควิดขึ้นสมอง. [Internet]. Available from : https://www.cra.ac.th/th/featured_stories/view/BrainFog
- พญ.รุ่งทิพย์ ชัยธีรกิจ. ศูนย์สมองและระบบประสาท โรงพยาบาลนครทน. ภาวะสมองเสื่อมถอย สมองล้า อาการตามมาหลังจากติดเชื้อโควิด-19. [Internet]. Available from : https://www.nakornthon.com/article/detail/ภาวะสมองเสื่อมถอย-สมองล้า-อาการตามมาหลังจากติดเชื้อโควิด-19
- โรงพยาบาลกรุงเทพอินเตอร์เนชั่นแนล. LONG COVID มีผลแค่ไหนกับโรคสมองและระบบประสาท. [Internet]. Available from : https://www.bangkokinternationalhospital.com/th/health-articles/disease-treatment/long-covid-affect-brain-and-nervous-system-diseases
- โรงพยาบาลกรุงเทพ.สมองล้าอย่ารอให้เสื่อม. [Internet]. Available from : https://www.bangkokhospital.com/content/brain-fog-syndrome