เมื่อมีอาการประจำเดือนขาด อาจมีความกังวลใจเกี่ยวกับโอกาสการตั้งครรภ์ได้ การใช้ชุดตรวจครรภ์ด้วยตนเองเป็นวิธีที่สะดวกและง่าย และราคาไม่แพง แต่หลายคนอาจมีข้อสงสัยเกี่ยวกับวิธีใช้ ประสิทธิภาพชุดตรวจครรภ์ต่างๆ ต้องตรวจเวลาไหนถึงจะแม่นยำ บทความนี้จะช่วยสรุปประเด็นเกี่ยวกับการใช้งานชุดตรวจครรภ์ให้เข้าใจได้ง่ายขึ้นดังนี้
หลักการทำงานของชุดตรวจครรภ์
ชุดตรวจครรภ์เป็นการตรวจหาฮอร์โมนเอชซีจี (HCG – Human Chorionic Gonadotropin) เป็นฮอร์โมนที่หลั่งมาจากรก ซึ่งจะเริ่มตรวจพบได้คือประมาณ 6 วันหลังจากมีการปฏิสนธิ แต่ระดับฮอร์โมนระดับ HCG ยังต่ำมาก และจะเพิ่มขึ้นถึงช่วงอายุครรภ์ประมาณ 12 สัปดาห์ จึงควรตรวจประมาณ 14 วันหลังจากมีการปฏิสนธิคือ 1 เดือนหลังประจำเดือนมาหรือหมดไปครั้งสุดท้าย (ตรวจทันทีที่รอบเดือนมาไม่ตรงตามกำหนด) หรือ เพื่อป้องกันทดสอบลบที่ผิดพลาดตรวจเมื่อ 1 สัปดาห์หลังจากที่รอบเดือนมาไม่ตรงตามกำหนด
ชุดตรวจครรภ์มีกี่ประเภท
ชุดตรวจครรภ์มี 3 ประเภท ได้แก่
1. ชุดตรวจครรภ์แบบจุ่ม (Test strip)
ประกอบด้วย แผ่นทดสอบการตั้งครรภ์ และ ถ้วยตวงปัสสาวะ (อาจมีหรือไม่มีก็ได้) มีวิธีการตรวงดังนี้
- เก็บปัสสาวะใส่ถ้วยตวง
- นำแผ่นทดสอบการตั้งครรภ์ด้านที่มีลูกศรชี้ลงจุ่มลงไปในถ้วยตวง 3 วินาที
- ระวังไม่ให้น้ำปัสสาวะซึมขึ้นมาเลยขีดที่กำหนด อาจทำให้แผ่นทดสอบการตั้งครรภ์ไม่มีประสิทธิภาพได้
- นำแผ่นทดสอบการตั้งครรภ์ออกจากถ้วยตวง และวางบนพื้นผิวแห้งสนิทในแนวนอน
- รออ่านผลการทดสอบ 5 นาที
2. ชุดตรวจครรภ์แบบตลับหรือหยด (Pregnancy Test Cassette)
ประกอบด้วย แผ่นตลับทดสอบการตั้งครรภ์ ถ้วยตวงปัสสาวะ (อาจมีหรือไม่มีก็ได้) และหลอดหยดสำหรับดูดน้ำปัสสาวะ มีวิธีการตรวงดังนี้
- เก็บปัสสาวะใส่ถ้วยตวง
- นำหลอดหยดดูดน้ำปัสสาวะเข้าไปในปริมาณพอเหมาะ หยดน้ำปัสสาวะลงบนตลับทดสอบที่วางบนพื้นราบประมาณ 3-4 หยด (ไม่ควรหยดมากกว่านี้)
- รออ่านผลการทดสอบ 5 นาที
3. ชุดตรวจครรภ์แบบปัสสาวะผ่าน (Pregnancy Midstream Tests)
ประกอบด้วย แท่งทดสอบการตั้งครรภ์ มีวิธีการตรวงดังนี้
- ถอดฝาครอบออกพร้อมกับถือแท่งทดสอบโดยให้หัวลูกศรชี้ลง (หงายด้านที่เป็นช่องอ่านผลขึ้น)
- ปัสสาวะผ่านบริเวณแท่งซับน้ำปัสสาวะซึ่งจะอยู่บริเวณต่ำกว่าลูกศรให้ชุ่มประมาณ 5 วินาที
- วางแท่งทดสอบการตั้งครรภ์ไว้ในแนวราบ
- รออ่านผลการทดสอบ 3-5 นาที
- ห้ามแกะพลาสติกที่ช่องอ่านผลออก
ข้อดีข้อเสียของชุดตรวจครรภ์แต่ละประเภท
| ชุดตรวจครรภ์แบบจุ่ม | ชุดตรวจครรภ์แบบตลับหรือหยด | ชุดตรวจครรภ์แบบปัสสาวะผ่าน | |
| ข้อดี | ราคาถูก เป็นที่นิยม | ขีดชัด อ่านผลสะดวก | ใช้งานง่าย ปัสสาวะไม่เลอะ |
| ข้อเสีย | คลาดเคลื่อนได้ง่าย ปัสสาวะอาจหกเลอะได้ | หากหยดเกินที่กำหนดอาจทำให้ผลตรวจคลาดเคลื่อนได้ | ราคาสูงกว่าชนิดอื่น |
การอ่านผลชุดตรวจครรภ์
การอ่านผลเพื่อความแม่นยำควรอ่านภายใน 5 นาที หากทิ้งไว้นานอาจทำให้ผลผิดพลาดได้ โดยชุดตรวจครรภ์จะมีแถบแสดงผล 2 แถบ ได้แก่ แถบควบคุม (C-Control) และแถบแสดงผลการทดสอบ (T-test) แสดงผลได้ดังนี้
- ตรวจแล้วแถบสีขึ้น 1 ขีด ที่ C แสดงว่าชุดทดสอบทำงานปกติ ไม่ตั้งครรภ์
- ตรวจแล้วแถบสีขึ้น 1 ขีด ที่ T แสดงว่าชุดทดสอบเสีย อาจเกิดจากใช้ปัสสาวะทิ้งไว้นาน หรือชุดตรวจการตั้งครรภ์ใกล้หมดอายุ ควรทดสอบโดยใช้ชุดตรวจใหม่อีกครั้ง
- ตรวจแล้วแถบสีขึ้น 2 ขีด (ชัดเจน หรือ ขีด T ขึ้นจางเนื่องจากฮอร์โมนเอชซีจียังคงต่ำอยู่) แสดงว่าตั้งครรภ์
อย่างไรก็ตามควรทดสอบอีกครั้งหลังจากทดสอบครั้งแรก 2-3 วันหรือพบแพทย์เพื่อตรวจเลือดยืนยันผลที่ชัดเจน
ผลตรวจการตั้งครรภ์ผิดพลาด
ผลตรวจการตั้งครรภ์ผิดพลาดอาจเกิดจากปัจจัยต่างๆดังนี้
- มีการใช้ยาช่วยให้เกิดการตั้งครรภ์ หรือ ผู้ที่มีประวัติการฉีดน้ำเชื้อเข้าโพรงมดลูก อาจทำให้เกิดผลบวกที่ผิดพลาดได้ เนื่องจากตัวยามีส่วนผสมของฮอร์โมนเอชซีจี
- มีประวัติเป็นซีสต์ที่มดลูก ตั้งครรภ์นอกมดลูก วัยทอง อาจทำให้เกิดผลบวกที่ผิดพลาดได้
คำแนะนำการใช้ชุดตรวจครรภ์
เพื่อความแม่นยำในการตรวจการตั้งครรภ์ด้วยตนเองควรปฏิบัติดังนี้
- ควรซื้อชุดตรวจครรภ์ 2 ชุด ตรวจชุดที่ 2 หลังจากทดสอบครั้งแรก 2-3 วัน
- ควรตรวจด้วยน้ำปัสสาวะครั้งแรกหลังจากตื่นนอน เนื่องจากพบฮอร์โมนเอชซีจีสะสมตลอดทั้งคืนเยอะที่สุด
- เมื่อฉีกซองชุดตรวจ ควรตรวจทันที หากทิ้งไว้อาจมีความชื้นเข้าชุดตรวจ ทำให้ผลไม่แม่นยำได้
- ควรจับเวลาในการอ่านผลแต่ละครั้ง
เอกสารอ้างอิง
- Grünebaum BA. How early can pregnancy be detected? [Internet]. 2019 [cited 2023 Jul 27]. Available from: https://www.babymed.com/pregnancy-tests/how-early-can-pregnancy-be-detected-with-a-test#sthash.rZO7wHTH.dpuf
- 4 วิธีตรวจการตั้งครรภ์ ที่ผู้หญิงควรรู้ [Internet]. 2021 [cited 2023 Jul 27]. Available from: https://ch9airport.com/4-%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%98%E0%B8%B5%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%88%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%95%E0%B8%B1%E0%B9%89%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A0%E0%B9%8C/
- การทดสอบการตั้งครรภ์ [Internet]. 2018 [cited 2023 Jul 27]. Available from: https://www.medicthai.com/%e0%b8%81%e0%b8%b2%e0%b8%a3%e0%b8%97%e0%b8%94%e0%b8%aa%e0%b8%ad%e0%b8%9a%e0%b8%81%e0%b8%b2%e0%b8%a3%e0%b8%95%e0%b8%b1%e0%b9%89%e0%b8%87%e0%b8%84%e0%b8%a3%e0%b8%a3%e0%b8%a0%e0%b9%8c/